Kış aylarının gelmesiyle birlikte ısınmak için soba kullanılan evlerde her yıl yanlış kullanım, ihmal ve hatalı baca bağlantılarından çok sayıda vatandaş zehirleniyor veya hayatını kaybediyor. Havaların soğuduğu ve sobaların yanmaya başladığı bu günlerde Muş Sağlık Müdürlüğü; soba seçimi, yakılması, baca temizliği ve zehirlenme olayları ile ilgili vatandaşları uyardı.
Muş Sağlık Müdürlüğü tarafından yapılan açıklamada, kalitesiz kömür kullanımı, sobaların usulüne göre yakılmaması, boru ve bacaların tekniğinin uygun olmaması, baca temizliğinin yapılmamasının kömür sobalarında riski artıran durumların başında geldiği bildirildi.
Kömür sobası alınırken mutlaka TSE standartlarına uygun olması gerektiğini bildiren Sağlık Müdürlüğü, kullanılacak sobalarda şu özellikleri bulunmasını istedi:
Sağlık Müdürlüğünden yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Sobaların kömür yanma bölgeleri sıcaklığı korumak için tuğla ile kaplı, ısı yayma bölgesi ise tuğlasız olmalıdır. Sobalar uçucusu yüksek kömürler için üstten yakılacak şekilde düzenlenmiş olmalıdır. Soba üzerinde bulunan tüm kapakların çevresi ısıya dayanıklı yanmaz ve zamanla bozulmaz conta ile hava sızdırmaz yapılmış olmalıdır, ızgara krom alaşımlı demir olmalıdır. Sobanın gövde malzemesi en az 5 mm kalınlıkta sert pik döküm veya Çelik levhadan yapılmış olmalıdır. Soba yakılırken aşırı doldurulmamalı.
(Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralır ve soba içinde düzensiz ısı dağılımı olacağından baca çekişi zayıflar.) Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalıdır çünkü soba içinde oluşan zehirli gazlar yanarak sobayı terk eder. Bunun için sobanın alttan yakılmamasına dikkat edilmemelidir. Kömürü tutuşturmak için üzerine az miktarda kağıt ya da karton ve bunların üzerine de kolay yanan çıra ve odun konulmalıdır. Sönmekte olan sobaya tutuşması güç yakıtların asla koyulmaması gerekir. Yakıt iyi olsa bile yavaş yavaş ilave edilmelidir. Soba yakıtla beslenirken, yeni atılan yakıtın üzerine kor halindeki yakıttan bir miktar konulması, sobadaki yakıtın sürekli olarak üstten yanmasını sağlar. Yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt koyulmamalıdır. Yatarken sobalar söndürülmelidir. Sobanın alt kısmında ve yakın çevresinde yanıcı malzeme bulundurulmamalıdır. Sobaların kullanıldığı yerlere yeterli hava girişi sağlanmalı, bunun için öncelikle ortam sık sık havalandırılmalıdır. (Çünkü yakıtlar yanarken ortamın oksijenini de tüketmektedir.) Sobalar tavandan, duvarlardan ve diğer eşyalardan emniyetli bir uzaklıkta olmalıdır. Özellikle alçak basınçlı lodoslu havalarda ölüm olayları artmaktadır, bacalar standartlara uygun değilse alçak basınçlı havalarda soba yakılmamalıdır.”
Zehirlenmeleri önlemek için bacalarda da dikkat edilmesi gereken hususlar konusunda da şu uyarılar yapıldı: “Pencere veya duvar delinerek yapılan bacalar çabuk soğuduğu için yalıtılması gerekir. Aksi halde soğuyan baca gazı içindeki su buharı yoğunlaşır ve baca çekişi azalır. Baca gazlarının soğumasını azaltmak, baca tepmesini önlemek ve hava şartlarının etkisini azaltmak için bacalar yalıtılmalı veya baca duvarı kalınlığı en az 10 santim olmalıdır. Pencere veya duvar delinerek yapılan bacada delinen kısımda mutlaka sızdırmazlık sağlanmalıdır. Yangın emniyeti için bacalar çatının mahyasından en az 50-80 santim yükseklikte olmalıdır, ideal yanma için etkili baca yüksekliği en az 3.5 metre, en fazla 5 metre olmalıdır. Uzun bacalı binalarda yoğunlaşmayı önlemek için baca malzemesi olarak taş, tuğla veya paslanmaz Çelik kullanılması uygundur. Bacalara yağmur suları, kuşlar, ağaç yaprakları v.b. maddelerin girmesini engellemek için mutlaka başlık kullanılmalıdır. Rüzgarlı havalarda hava akışı yüksekten alçağa doğru gerçekleşir. Böyle havalarda, binanın çevresinde yüksek yapılar veya ağaç gibi engeller mevcutsa sık sık baca tepmesi meydana gelir. Dumanın geri tepmesini önlemek için bacaların en üst noktasının, çatının en üst noktasından 1 metre daha yüksek olması sağlanmalıdır. Tekniğine uygun imalatı, temizliği ve bakımı yapılmayan bacalar zehirlenmelere ve yangınlara neden olur. Odun ve kömür gibi yüksek oranda is bırakan katı yakıtlı sobaların boruları ayda bir, bacaları ise iki ayda bir temizlenmelidir. Diğer yakıtlar kullanıldığında ise borular iki ayda, bacalar üç ayda bir temizlenmelidir.”
Sağlık Müdürlüğü uyarılarının son bölümünde zehirlenmeye ve zehirlenme anında yapılacak işlemler yer aldı. İyi yanmamış bir kömürün yanma sırasında oda içindeki oksijeni yakıcı olarak kullanıldığı belirten açıklamada, eğer odada yeterli havalandırma yoksa yanma sonucu oluşan gazların oda içinde birikerek belli yoğunluğa ulaştığında ölüme neden olduğu açıklandı. Uyku esnasında vücudun karbonmonoksit zehirleme etkisini algılayamadığı kaydedilen açıklamada, ölüm olaylarının genelde gece saatlerinde meydana geldiğini belirtildi.
Açıklamada ayrıca; baş ağrısı, baş dönmesi, yüzde pembe renk, terleme, kulak çınlaması, bulantı/kusma, solunum zorluğu, kiraz kırmızısı deri, bayılma hissi, tansiyon düşüklüğü, kaslarda gevşeme, hareket edememe, şuur kaybının zehirlenme belirtisi olduğu bildirildi.
Zehirlenme vakalarında sakin olunması ve etkilenen kişinin hemen temiz havaya çıkarılması gerektiğini belirten Sağlık Müdürlüğü yetkilileri, “Sakin olunmalı, gazdan etkilenen kişi temiz havaya çıkarılmalı, 112 aranmalı, pencereler, kapılar açılarak ortam havalandırılmalı, ortam tam olarak havalandırılmadan kimse girmemelidir” uyarısında bulundu.
Muş`un Sesi Gazetesi
