Sayısı giderek azalan su değirmenleri yok olmaya yüz tutarken Varto İlçesine bağlı Ünaldı Köyündeki 150 yıllık su değirmeni hala işlev görüyor.
1966 depreminde yerle bir olan ve daha sonra sahipleri tarafından yeninde yapılan değirmen, tarihi bir değer olarak yaşatılıyor.
Hala işlevini sürdüren değirmeni ayakta tutmak için Almanya´dan her yıl gelen kardeşler tarihi değirmeni yaşatmaya çalışıyorlar. 4 nesildir yaşatılan ve işlevini sürdüren değirmende şu sıralar buğday öğütülüyor. Değirmen Bize Dede Yadigârı Değirmenin sahiplerinden Şah Hüseyin Ballı, dedelerinden kalma su değirmeninin 1966 Varto depremi ile büyük hasar gördüğünü ve bazı bölümlerinin yıkıldığını belirtti.
Değirmenin yeniden çalışması için gerekli onarımları yaptıklarını ve o günden bu yana değirmeni koruduklarını ifade eden Ballı: Dedelerimiz tarafından 150 yıl önce köyde yapılan su değirmeni 1966 Varto depremi ile yerle bir oldu. 1967 yılında işçi olarak Almanya´ya gittik ve bir yıl sonra tatil amaçlı köye geldiğimizde harabeye dönen, depremde yıkılan su değirmeninin su oluk ve su boruları dışında bina yıkılmış haldeydi. Değirmen bize dede yadigârı. Dede yadigârı su değirmenini tekrar işler hale getirmek için binayı tekrar yaptık.
Yıkılan değirmenin değirmen taşlarını, sağlam ağaçları ve diğer malzemeleri yeniden kullanarak değirmeni işler hale getirdik diye konuştu. Günün Büyük Bir Bölümünü Değirmende Geçiriyoruz Almanya´da emekli olduktan sonra hayatlarını orada sürdürdüklerini ancak her yıl yaz aylarında köylerine gelerek değirmeni çalıştırdıklarını ifade eden Hüdeyda Ballı ise: Dedemiz Mehmet Ballı´dan kalan su değirmenin dedemden sonra babam, amcalarım çalıştırmış.
Değirmenin yıkılmasına çok üzüldük. Değirmeni bir ticari amaç için tekrar işler hale getirmedik, sadece dede yadigârı ve tarihi bir işlevi olan su değirmeni çevremizde yok oldu, bizim değirmenden başka su değirmeni kalmadı diye bizde bizden sonra gelecek çocuklarımız, torunlarımız için bu eseri ayakta tutmak amacıyla değirmeni yeniden yaptık. Almanya´da emekli olduk ama her yıl köye gelip 4-5 ay kalıyoruz. Günün büyük bir bölümünü değirmende geçiriyoruz.
Çevre köylüler buğdaylarını getirip burada öğütüyorlar. Bunu gördükçe mutlu oluyoruz, gelen köylülerle sohbet ediyoruz. Onlarda bu değirmenin işlevini sürdürmesini ve korunmasını istiyorlar ifadelerini kullandı. Almanya´ya Ekmek Götürüyoruz Değirmeni yeniden işler hale getirdiklerini söyleyen ailenin en büyük oğlu Şah Hüseyin Ballı, değirmenden kazanç beklentilerinin olmadığını belirterek şunları söyledi: Değirmeni ayakta tutmak için elimizden geleni yapacağız.
Çocuklarıma, torunlarıma bu değirmeni işler halde tutmak için vasiyetim var. Su değirmeninde öğütülen undan yapılan ekmeği çok seviyoruz. Yaz boyunca köyde kalarak tandır ekmeği yiyoruz. Almanya´ya giderken bir yaptığımız ekmeklerden çok sayıda götürüyoruz. Değirmeni köyde şimdi ablamın oğlu çalıştırıyor. Su Değirmenini Müze Yapacağız Değirmeni işleten Cemal Düzgüner, yıkılan değirmenin dayıları tarafından yeniden yapıldığını ve değirmene buğday öğütmek için civar köylülerin büyük kısmının geldiğini söyledi. Önümüzdeki yıl değirmeni müzeye dönüştüreceklerini de ifade eden Düzgüner: Buğdaylarını öğütmek için köylüler sıra bekliyorlar. Buğday öğüttüğünden para almıyorum.
Karşılık olarak bir tenekeden bir ölçek buğday alıyorum. Amacımız dede yadigârı ve günümüzde benzeri kalmayan bu eseri yaşatmak. Köyümüzde bulunan ve şimdi çalışmayan ikinci su değirmeninin sahibi de Almanya´da yaşıyor. 2017 yılında köye gelerek su değirmenini müze yapacağız ve bu sayede vatandaşların görmelerini sağlayacağız ifadelerini kullandı.
Muş Ovası Gazetesi
