Varto
Varto adının Urartulardan geldiği binmektedir. Bu da İlçenin Urartular döneminden bu yana var olduğunu göstermektedir. Varto zaman, zaman işgallere uğramıştır. En son kurtuluş savaşı ile birlikte Varto İlçesi Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisine alınmıştır. İlçe köklü bir geçmişe sahip İlçeye 1840 yılından itibaren Kaymakam ataması yapıldığı tarihi kaynaklardan anlaşılmaktadır. Buda 1840 yılından itibaren Varto ilçesinin ilçe statüsünde olduğunu ispatlamaktadır
Coğrafi Durumu
Muş İlinin kuzeyinde yer alan Varto İlçesi , doğusunda Bulanık İlçesi, kuzeyinde Tekman ve Hınıs İlçeleri ile batıda Solhan ve Karlıova. İlçeleri ile çevrilidir. Yüzölçümü 1418 Km2’dir. Rakımı ise 1.650’dür. Bingöl dağlarının eteğinde uzanan ovamsı bir düzlüğe kurulmuştur. İklim yapısı tipik karasal iklimine sahiptir. Yazları kurak ve sıcak kışları ise soğuk ve kar yağışlı geçmektedir. Bingöl, Şerafettin ve Hanşeref dağları olmak üzere üç büyük dağ ilçe sınırları içerisinde bulunmaktadır. Hanşeref dağları üzerinde hamurpet adıyla krater göl bulunmaktadır. Hamurpet büyük ve küçük olmak üzere iki gölden müteşekkildir. İlçede seferek çayı, bingöl çayı ve koşkar suyu adı altında üç önemli akarsu mevcuttur. İlçe de 7 mahalle, 93 köy ve 50 mezra bulunmaktadır.
Nüfus
2000 Yılı Genel Nüfus sayımı kesin olmayan sonuçlarına göre İlçemizde 46 178 nüfus mevcudu vardır. Bu nüfusun 21 084’i şehir merkezinde 25 094’ü ise köylerde yaşamaktadır.
İdari Yapı
İlçede Varto Belediyesi adıyla bir adet Belediye mevcuttur. 7 mahalle 93 köy olmak üzere toplam 100 yerleşim yeri bulunmaktadır.
Sosyal Durum
İlçe 1966 yılında geçirdiği deprem afeti sonucunda konut yönünden büyük bir tahribata uğramıştır. İlçe Merkezi ve köylerde mevcut konutlar tamamen yıkılmış ve kullanılamaz bir duruma gelmiştir. Ancak Bayındırlık Bakanlığı bu konuda büyük bir çaba göstermiş ve halkın konut ihtiyacını önemli ölçüde gidermiş olmasına rağmen konut sorunu halende güncelliğini koruyan ve halledilmesi gereken önemli bir sorun olarak devam etmektedir.
İlçe Merkezinde; 461 adet hak sahibi tespit edilmiş ve bu ailelerden hiçbirinin haksahipliği iptal edilmeyerek 461 olarak kabul edilmiştir. Bu hak sahibi ailelerden 245 aileye kendi tapulu mülkiyetlerinde 113 aileye hamur saha diye adlandırılan yerde ve 103 aileye de Hürriyet mahallesinde konutları yapılarak teslim edilmiş ve tapuları verilmiştir.İlçeye bağlı köylerde ise 4.855 adet hak sahibi aile tespit edilmiştir. Bunlardan 914’ünün hak sahipliği iptal edilmiştir.Hak sahipliği iptal edilen 914 aileden geri-ye kalan 3941 ailenin 3.211’ine 1998 yılı sonu itibariyle konutları yapılarak teslim edilmiştir.
Geri kalan 730 adet konutun yapımı ise Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca değerlendirmeye alınmıştır. İlçemiz Merkezi ve köylerinde yaşayan halkın büyük bir bölümü hayvancılıkla ve ondan sağladığı gelirler ile geçim ve yaşantısını sürdürmektedir. Sosyal yaşam ve ilişkilerde söz konusu olan yeniliklere kolayca uyum sağlamaktadır. İlçemizde iş ve çalışma hayatını etkileyebilecek işyerleri bulunmadığından yaz aylarında hayvansal ürünleri değerlendiren ve İlçe Merkezinde kurulu olan bir adet kaşar peyniri üreten küçük tip mandıra mevcuttur. Yurt dışında çalışan büyük ölçüdeki işçi potansiyeline rağmen İlçede klasik konut tipleri ve işyerleri dışında konut ve işyeri bulunmamaktadır.
Eğitim ve Kültür
İlçemizde eğitim hizmetleri İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünün organizatörlüğünde ; 1 Adet Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü, 3 Adet Ortaöğretim Okulu (Varto Lisesi, Endüstri Meslek Lisesi ve İmam-Hatip Lisesi), 2 Adet Yatılı İlköğretim Bölge Okulu ve 77 adet İlköğretim Okulu ile yürütülmektedir. Bu okullarda 226’ı sınıf öğretmeni ve 90’ı branş öğret-meni olmak üzere toplam 316 öğretmen ile eğitim öğretim hizmetleri yürütülmektedir. İlçemiz Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü bünyesinde 8 adet makine nakışı, 7 adet giyim, 6 adet halı dokuma, 1 adet trikotaj, 2 adet halk oyunları, 8 adet ÖSS ve 29 adet DPY ve Anadolu Fen Liseleri kursu olmak üzere toplam 61 adet kurs açılmıştır. Bu kurslara toplam 1 539 öğrenci kayıt yaptırmıştır. İlçemizde ayrıca 2 adet sürücü kursu mevcuttur. İlçemizde eğitim öğretim oranı %93’dür. İlköğretim Okulu bitirenlerin nüfusa oranı %45, Lise mezunlarının %33 ve Yüksek Okul mezunlarının ise %15’dir.
Ekonomi
Varto İlçesi hayvancılığa dayalı ekonomik bir yapıya sahiptir. Genelde sürü hayvancılığı yapılmaktadır. İlçemizde 16 000 büyükbaş, 547 000 küçükbaş hayvan mevcudu bulunmaktadır. Ayrıca büyük çapta gezginci arıcılık yapılmaktadır. 5 700 – 6 000 civarında arı kovanı vardır. Bunun da ilçe ekonomisine katkısı çok büyüktür. Biri ilçe merkezinde biri Tuzlu Köyü Ozankent Mezrasında olmak üzere 2 adet alabalık üretim tesisi vardır. Bu iki tesisin yıllık ortalama üretim kapasitesi 12 ton dolaylarındadır. Çevre il ve ilçelerden ilçeye insan akımını sağlayarak ekonomiye girdi temin etmektedir. Tarım alanında yem bitkileri ekimi ve meyve yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ancak bu işle iştigal eden aileler kendi ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Ticari bir üretim yoktur.
Ulaşım
İlçenin Muş’a uzaklığı 60 km. dir. Yılın her mevsiminde ulaşım kolaylıkla sağlanmaktadır. İlçenin toplam 469 km lik köy yolu ağının 8 km’ si asfalt 461 km’ si ise stabilizedir. İlçeye bağlı 93 köy ile ulaşım dört mevsim kolaylıkla sağlanmaktadır. İlçemiz Belediyesince yapılan çalışmalar sonucu kanalizasyon sorununun % 80’i tamamlanmıştır. Haberleşme (telefon) hizmetleri açısından İlçe Merkezinde sorun olmamasına rağmen zaman zaman köylerimizin haberleşme sorunu ortaya çıkmaktadır.
Varto Kaymakamlığı sitesine buradan, Varto Belediye Başkanlığı sitesine ise buradan ulaşabilirsiniz.