Malazgirt’in kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte Urartu Kralı Menuas’ın burada bir şehir kurdurduğu, Menuas’ın Şehri anlamına gelen “Menuahina”nın tarih içinde değişerek “Malazgirt” haline geldiği bilinmektedir. Malazgirt 1071 Meydan muharebesi ile adını Türk ve Dünya tarihine altın harflerle yazdırmıştır.
Coğrafya
Malazgirt İlçesi Muş İl Merkezine 135 Km. uzaklıkta olup, Murat Nehrinin güneydoğu kesiminde bulunmaktadır. İlçe denizden 1550 metre yüksekliktedir. Doğusunda Ağrı İlinin Patnos ve Tutak İlçeleri, Batısında Bulanık İlçesi, Kuzeyinde Erzurum İlinin Karayazı ve Kara- çoban İlçeleri, Güneyinde Bitlis İlinin Ahlat ve Adilcevaz İlçeleri bulunmaktadır. İlçemizin toplam yüzölçümü 1534 Km²’dir. Geniş ova ve dağlarla kaplıdır. Malazgirt Ovası, Badişan Ovası ve Ulusu Ovasını; Murat Nehri, Hınıs Çayı ve Badışan Çayı sulamaktadır. Arazinin %65’inin engebeli olduğu İlçemizin kuzeydoğu istikametinde Katevin Dağı, güneydoğu istikametinde ise Süphan Dağı yer almaktadır.
Nüfusu
Malazgirt İlçesinde 2000 yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre İlçe Merkezinde 25.838, köylerde 36.850, İlçemize bağlı iki beldede 10.636 kişi olmak üzere toplam 73.324 kişi yaşamaktadır. İlçemizde eğitim durumu oldukça yetersiz olup, okuma yazma oranı %75 oranındadır.
İdari Durumu
Malazgirt İlçesi Muş İline bağlı bir idari birim olup, Adaku, Aktuzla ve Konakkuran olmak üzere üç bucak merkezi ile Malazgirt Belediyesi, Gülkoru ve Konakkuran Belde belediyeleri olmak üzere üç belediyeye sahiptir. İlçeye bağlı 73 Köy, 2 Belde ve 19 Mezra bulunmaktadır. Ayrıca İlçe Merkezi 10 Mahalleden oluşmuştur.
Sosyal Durumu
Malazgirt İlçesi şehirleşme açısından düzensiz bir yapıya sahip olup, konutlar genellikle küçük, basit ve ahşaptır. Sosyal yaşantı basit ve sadedir. Sinemanın bulunmadığı İlçemizde Kültür Merkezi ve Halk Eğitim Merkezinde iki tane tiyatro sahnesi vardır, ancak faaliyetler okul piyesleri ve bazı özel günlerdeki oyunlarla sınırlı kalmaktadır. Yörede düğünler basit ve geleneklere göre yapılır. Genellikle yöresel halk oyunları oynanır. Sosyal ilişkilerde gelenekler ile aşiret örf ve adetleri hakimdir.
Eğitim ve Kültür
İlçede yaşayan insanların eğitim düzeyi düşüktür. Okuma-yazma oranı %75’tir. Yüksek öğrenim görmüş veya gören kişilerin sayısı azdır. Lise mezunu oranı ise nüfusun %10’u civarındadır. İlçe Merkezinde; 1 Lise, Bir Endüstri Meslek Lisesi, 10 İlköğretim Okulu, 1 PİO, Köylerde ise 1 Yatılı İlköğretim Bölge Okulu, 83 İlköğretim Okulu olmak üzere toplam 96 okul mevcuttur. İlçe genelinde; 2000-2001 öğretim yılında İlköğretimde 12.965, Liselerde 511 olmak üzere toplam 13.476 öğrenci öğretim görmektedir. İlköğretim okullarında 390 Sınıf Öğretmeni, ilköğretim ve orta öğretim okullarında 80 branş öğretmeni olmak üzere toplam 470 öğretmen görev yapmaktadır.
Ekonomi
İlçe ekonomisi %90 tarım ve hayvancılığa dayanmakta olup, İlçe Merkezinde ticaretin de önemli yapısı bulunmaktadır. İlçemizde tarıma elverişli 1.037.057 dekar araziden 1.014.447 dekarda kuru tarım, 23.403 dekarda sulu tarım yapılmaktadır. Genellikle buğday, arpa ve nohut ekilmekte, bunun yanı sıra mercimek, ay çiçeği, yonca ve korunga da bu ürünler arasında yer almaktadır. Son yıllarda şeker pancarı üretimi önem kazanmıştır. İlçe genelinde 48.100 civarında büyükbaş, 162.000 civarında küçük baş hayvan mevcuttur.
Ulaşım
İlçemiz Bulanık üzerinden Muş’a, Patnos üzerinden Ağrı ve Van iline karayolu ile bağlantılıdır. Ayrıca Ahlat, Adilcevaz ve Hınıs İlçeleri ile de yol bağlantısı vardır. İlçemizden her gün Muş, Ankara, İstanbul ve İzmir’e muntazaman otobüs seferleri yapılmaktadır. Ayrıca Van, Diyarbakır ve Erzurum’a düzenli ticari araçlar sefer yapmaktadır. İlçe merkezinde 4 TRT kanalı ve 8 Özel TV kanalı olmak üzere 12 TV kanalı seyredilmektedir. İlçemizde 2 GSM hattı hizmet vermektedir. İlçe merkezinde kanalizasyon sistemi kısmen yapılmış olup, İlçenin yarıdan fazlasında fosseptik kullanılmaktadır. Ayrıca köylerimizde de kanalizasyon sistemi yoktur
Mahalli İdareler
İlçemizde Merkez, Gülkoru ve Konakkuran Belediyesi olmak üzere toplam 3 belediye mevcuttur.
1- Malazgirt Belediyesi, 1944 yılında kurulmuş bu belediye bünyesinde 40 personel görev yapmaktadır. Belediyenin 2 binek oto, 2 kepçe, 1 kazıyıcı, 1 greyder, 5 damperli kamyon, 4 arazöz, 2 çöp aracı, 3 traktör, 2 et taşıma aracı, 1 ekskavatör ,1 pkap olmak üzere toplam 24 aracı bulunmaktadır.
2- Gülkoru Belediyesi 1989 yılında kurulmuş, İlçe merkezine 11 Km. mesafededir. Nüfusu 5.264 olarak görünse de henüz bir köy görünümünden kurtulamamıştır. Belediye hizmet binası yeni hizmete açılmış olup, 19 personel görev yapmaktadır. Belediyenin 1 arazöz, bir hizmet aracı, 3 damperli kamyon, 2 taraktör ve 1 kepçesi bulunmaktadır.
3- Konakkuran Belediyesi; 1998 yılında kurulmuş ve 18 Nisan 1999 seçimlerinde resmen faaliyete geçmiştir. Belediyede halen 6 personel görev yapmaktadır. Belediyeye ait 1 kamyon, 1 traktör ve 1 binek otosu bulunmaktadır. İlçemizde 73 köy ve bunlara bağlı 19 mezra mevcut olup, bütün köylerimizde elektrik bulunmaktadır. Yollar genellikle stabilize olup, asfalt köy yolu sayısı ise 5 tanedir. Şebeke içme suyu bulunmayan köylerimizin yarısının içme suyu ya yetersiz yada uzaktadır.